Rus petrol boru sınırı işletmecisi Transneft, Ukrayna’nın, ülke üzerinden Macaristan’a giden Rus petrolünün sevkiyatını durdurduğunu bildirdi.
Ukrayna’nın, hatta voltaj düşmesi nedeniyle sevkiyatı durdurduğuna yönelik Transneft’i bilgilendirmesinin akabinde gözler yine Avrupa ile Rusya ortasındaki petrol ve doğal gaz ticaretine çevrildi.
AB’DE YENİ ARAYIŞLAR
Rusya’nın Ukrayna’da başlattığı savaş sonrasında Rus fosil yakıtlarına bağımlılığını azaltmanın yollarını arayan Avrupa Birliği (AB), birinci olarak Rusya’dan kömür alımını durdurmaya karar verdi.
AB tarafından temmuzda onaylanan 6. yaptırım paketi kapsamında, Rusya’dan deniz yoluyla ham petrol tedarikinin 5 Aralık, rafine eser tedarikinin 5 Şubat prestijiyle büsbütün kesilmesine karar verildi.
TAVAN FİYAT UYGULAMASI
Geçen ay kabul edilen ve Rusya’nın petrol satışına tavan fiyat getirilmesini içeren 8. yaptırım paketi kapsamında ise Rusya’dan ham petrol ve petrol eserlerinin deniz yoluyla üçüncü ülkelere taşınmasına ek kısıtlamalar getirildi.
Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) datalarından derlediği bilgiye nazaran, AB’nin Rusya’dan ham petrol ithalatı ocakta günlük ortalama 2,4 milyon varil, petrol eserleri alımı da 1,4 milyon varil düzeyinde gerçekleşti. Kelam konusu ithalat, geçen ay ham petrolde 1,5 milyon varil, petrol eserlerinde 1 milyon düzeyine geriledi.
KAYIPLAR ORTA DOĞU ÜLKELERİ İLE TELAFİ EDİLDİ
AB’nin Rus ham petrol alımlarındaki kayıplar yüklü olarak Suudi Arabistan ve Irak başta olmak üzere Orta Doğu ülkelerinden yapılan ithalatla telafi edilirken, batı Afrika ülkeleri, Norveç, Brezilya ve Guyana’dan da petrol tedarik edildi.
Geçen ay AB ülkelerinin Rusya’dan ithal ettiği günlük 2,5 milyon varil ham petrol ve petrol eserlerinin 700 bin varili boru sınırı aracılığıyla sağlandı.
DRUZHBA PETROL BORU HATTI
Yaklaşık 5 bin 500 kilometre uzunluğuyla dünyanın en büyük ham petrol çizgilerinden biri olan Druzhba petrol boru çizgisi, AB-Rusya petrol ticaretinde Rus petrolünün değerli çıkış noktalarından biri olarak biliniyor.
Orta ve Doğu Avrupa’da denize kıyısı olmayan rafinerilere petrol sağlayan sınır, kuzeyde Belarus üzerinden geçerek Polonya ve Almanya’ya, güney tarafında da Ukrayna’dan geçerek Macaristan, Slovakya ve Çekya’ya kadar uzanıyor.
Rus petrolü deniz yoluyla ise Baltık Denizi’ndeki Primorsk ve Ust-Luga ile Karadeniz’deki Novorossiysk limanlarından, Hollanda, İtalya, Fransa, İspanya ve Portekiz’deki farklı limanlara gönderiliyor.
DOĞAL GAZ BAĞIMLILIĞI AVRUPA’NIN GÜÇ KRİZİNDE KIYMETLİ ETKEN
Ukrayna’daki savaşın başlamasının akabinde Rusya’nın boru çizgileri üzerinden Avrupa’ya doğal gaz sevkiyatları ise süratle azalmaya başladı.
Avrupa’ya Rus gazı sevkiyatlarında kullanılan ana sınırlardan Kuzey Akım boru çizgisinde faaliyetler gerekli bakımların yapılamadığı gerekçesiyle ağustos sonunda dururken, inşaatı tamamlanan Kuzey Akım 2 sınırı ise Ukrayna’daki savaş nedeniyle faaliyete alınmamıştı.
Her iki hatta da 26 Eylül’de patlamalar yaşanmış, doğal gaz sızıntıları meydana gelmişti.
SOHRANOVKA ÇİZGİSİ’NDEKİ AKIŞ 10 MAYIS’TA DURDURULMUŞTU
Gazprom’un Avrupa’ya doğal gaz sevkiyatında kritik role sahip bir öbür boru sınırı olan Yamal-Avrupa yaptırımlar nedeniyle atıl duruma düşerken, şirketin, Ukrayna’nın, Sohranovka isimli doğal gaz dağıtım noktasından akışı da 10 Mayıs’ta durmuştu.
AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, 9 Eylül’de yaptığı açıklamada, Rusya’nın Avrupa doğal gaz ithalatındaki hissesinin yüzde 40’tan yüzde 9’a düştüğünü bildirmişti.
Avrupa, Ukrayna savaşı nedeniyle kapsamlı yaptırımlarla Rusya’yı ekonomik manada güç duruma düşürürken, Kremlin idaresinin karşı adımlar atması Batılı ülkelerdeki güç krizini daha da derinleştiriyor.
RUBLEYLE ÖDEME SİSTEMİ
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in 23 Mart’ta duyurduğu “rubleyle ödeme sistemine” nazaran, Rus gazı alan ülkelerin, Gazprombank’tan hesap açmaları, ödemeleri bu bankaya yapmalarının akabinde kelam konusu fonların Moskova Borsası’nda rubleye çevrilmesi gerekiyor.
Avrupa’nın 2021 prestijiyle ana doğal gaz tedarikçisi pozisyonundaki Gazprom, nisan sonunda, ödemelerini rubleyle gerçekleştirmedikleri gerekçesiyle Polonya ve Bulgaristan’a gaz akışını durdurmuştu.
UYMAYANA YAPTIRIM
Gazprom, bu iki ülkenin akabinde kelam konusu ödeme sistemine uymadıkları gerekçesiyle Finlandiya, Hollanda, Danimarka, Letonya ve Almanya’ya tedarik sağlayan birtakım güç şirketlerine yönelik sevkiyatı da durdurdu.
Rusya’dan doğal gaz tedarikinin azalması Avrupa’da doğal gaz fiyatlarının da rekor düzeylere ulaşmasına neden olmuştu. Fiyatlarda yaşanan artış zati güç durumda olan tüketicileri daha da zora sokarken, kimi dalların üretiminin sekteye uğramasına yol açtı.