Rus gazetecinin sorduğu soru çok sıradan üzereydi.
Ama Rusya Dışişleri Bakanının ona verdiği yanıtta o denli bir cümle vardı ki…
Kafam allak bullak oldu.
Çünkü okuduğum an başımda şu iki söz çınlamaya başladı:
“Kazan Kriterleri’ne mi geçiyoruz…”
Oysa 1987 yılından beri yani, yani 37 yıldır başımda şu iki söz vardı daima:
“Kopenhag Kriterleri…”
En güzeli sizin de başınızı daha fazla allak bullak etmeden bahis nedir oraya gireyim.
Gazeteci, Rus Dışişleri Bakanı’na soruyor: Türkiye Batı’dan “U dönüşü” mü yapıyor?
Bu soruyu ve karşılığını Sedat Ergin’in 12 Eylül tarihinde Hürriyet’te yayınlanan yazısında gördüm.
Olay iki hafta evvel Moskova’da yapılan bir basın toplantısında başlamıştı.
Türk halkı o gün, o toplantıda ülkemizin BRICS’e üyelik başvurusu yaptığını öğrenmişti.
İşte o toplantıda bir Rus gazeteci, evvel Bloomberg medyanın geçenlerde Türkiye’nin BRICS’e üyelik müracaatında bulunduğunu duyurduğuna dikkat çekmiş.
Ardından, Türk basınına dayanarak, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın önümüzdeki ay Rusya’nın Kazan kentinde yapılacak olan BRICS önderler doruğuna katılacağını hatırlatmış…
Ve sonunda şu iki soruyu sordu:
(*) “Sizce Türkiye nitekim de BRICS’e katılmak istiyor mu? Bu karar (üyelik) Kazan’da alınabilir mi”
Ama asıl soru, bir kanaat cümlesi olarak çabucak akabinde geliyor:
(*) “Türkiye’nin bu başvurusu, Türk dış siyasetinde bir ‘U dönüşü’ manasına mı geliyor?”
Ben soruyu daha açık bir cümleyle sorayım
Bu müracaat Türkiye’nin istikametini Batı’dan Doğu’ya çevirmesi manasına mı geliyor?
Türkiye’nin başvurusunu Rus Dışişleri Bakanı aracılığıyla öğrendik.
Bunun ne manaya geldiğini de Sedat Ergin’in yazısı sayesinde, bir Rus gazeteciden öğreniyoruz.
Peki Rus Dışişleri Bakanı bu soruya ne karşılık veriyor?
Mealen şunu söylüyor:
“Türkiye’nin ulusal liderliği bu istikamette açıklama yaptıysa bunu kabul etmek durumundayız…”
Bazı Türk, ‘hem AB ve NATO’ya hem BRICS’e üye olabiliriz’ diyor ama
İyi de biz Türkiye olarak NATO’da yer alıyoruz ve AB’ye de tam üyelik müracaatımız var.
Bazı Türk yetkililer, ‘BRICS üyeliğinin buna mani olan kuralları yok” demişti.
Ancak o toplantıda öğreniyoruz ki, Rus Dışişleri Bakanı Lavrov, Türk yetkili ile birebir fikirde değil.
Onun şu cümlesinden “BRICS üyeliğinin, kimi gereklerinin” bulunduğunu öğreniyoruz:
“Grubun tam üyeleri ve onunla muhtelif şekillerde iş birliği geliştirmekte olan ülkeler açısından ana gereklilik, ortak pahaları paylaşmaktır.”
Hatta yalnızca “paylaşmak” değil, tıpkı vakitte bu bedelleri “korumaları gerektiğini” de söylüyor.
Lavrov açık: “Buraya girerseniz Rusya’ya işgalci diyemezsiniz”
Peki bu bedeller nelerdir?
Soruyu karşıtından cevaplandırıyor ve şöyle diyor:
Mesela, “AB’nin, Ukrayna’nın Avrupa bedellerini savunduğunu ileri sürerek, Ukrayna’da savunduğu bedeller değil…”
Yani açık açık, “Buraya üye olacaksanız, artık Avrupa ile birlikte Ukrayna’yı savunamazsınız” diyor.
Bunun manası nedir?
Siz hem NATO’da kalıp hem BRICS üyesi olamazsınız.
Sedat Ergin’in yazısından şunu da öğreniyoruz.
Erdoğan o toplantıda Kazan Kriterleri’ni kabul edecek mi?
BRICS üyelerinin Güney Afrika’da yaptığı son toplantıda üye ülkelere kimi kriterlerin tavsiye edilmesi kararı alınacakmış.
Bu kriterler de muhtemelen ekim ayında Kazan kentinde konuşulup kabul edilecek.
Yani bir nevi “Kazan Kriterleri mi” oluşacak.
Bu kriterleri Rusya ve Çin üzere dev ülkelerin, of otoriter anlayışı, demokrasi ve insan hakları o otoriter bakışlarıyla şekilleneceğini söylemek için müneccim olmak da gerekmiyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan da o Kazan toplantısına katılacak.
Ve muhtemelen Türkiye’nin üyeliği gündeme gelecek.
Şimdi bütün hayatınızı Türkiye’nin Batı’nın hukuk, demokrasi, insan hakları anlayışına inanarak geçirmiş bir Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olarak şu soruyu sormak ve karşılığını almak hakkına sahip değil misiniz?
Cumhurbaşkanımız o toplantıda “Kazan Kriterleri”ni kabul edecek mi…
1980’li yıllarda kabul ettiğimiz “Kopenhag Kriterleri”nden vazgeçip, “Kazan Kriterleri”ne mi dönüyoruz?
Daha geçen yıl seçim vardı, bunu niçin programınıza koyup oy istemediniz?
Tabii asıl soru şu:
150 yıldan fazla müddettir yürüdüğümüz Batı istikametinden yüzümüzü Doğu’ya mı çeviriyoruz?
Eğer bu türlü bir durum varsa vatandaş olarak bu hususta bilgilendirilmeyi ve fikrinizin alınmasını beklemek en doğal hakkımız değil mi?
Böyle bir karar yalnızca bir kişinin iki dudağından çıkacak ‘evet’le alınabilir mi?
Daha geçen yıl seçim vardı.
Niye bu mevzuyu seçimde gündeme getirip, “Bakın biz Batı’dan Doğu’ya döneceğiz” diyerek parti programınıza koyup halktan onay almadınız?
Bunlar son derece pak sorular.
Bunu öğrenince çabucak Dışişleri resmî sitesine girdim ve ne gördüm?
Sedat Ergin’in yazısından bunları öğrenince başım uygunca karıştı, Batı kıymetlerine inanan bir insan olarak telaş ile, çabucak Dışişleri Bakanlığı’nın resmî sitesine girdim ve orada bu bahiste bir bilgi var mı diye baktım.
Tek söz bilgi yoktu.
Ama buna karşılık çok enteresan bir öteki şey vardı.
Bir Avrupa Birliği belgeseli.
Dışişleri internet sitesindeki ‘Uzun İnce Bir Yol’ belgeseli
Adı “Uzun İnce Bir Yol…”
Yani merhum Turgut Özal’ın 14 Nisan 1987 günü Türkiye’nin tam üyelik başvurusunu yaptığını Türk halkına bir basın toplantısı ile açıkladığı gün söylediği o söz…
“AB yolu uzun ince bir yoldur. Bu yolda bizi engellemeye çalışanlar, yolumuzdan çevirmeye çalışanlar olacak lakin yılmayacağız” dediği gün.
Zaten belgesel de o basın toplantısı ile başlıyor.
Victor Hugo’nun diktiği çınar ağacı ne oldu?
Belgesel şu cümleyle devam ediyor:
“Victor Hugo, 1870 yılında konutunun bahçesine bir çınar ağacı ekti. O tohum artık dev bir Avrupa ağacı oldu…”
Çok hoş bir belgesel.
Çok etkileyici ve AB’ye tam üyelik müracaatının Türkiye’de günlük hayatımızda ne kadar hoş gelişmelere yol açtığını anlatıyor.
Belgeseli sonuna kadar seyrettim.
Acaba sonunda AB’ye bir sitem var mı? O yoldan vazgeçtiğimize dair imalar konmuş mu?
Hayır tam bilakis belgesel, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın şu cümlesi ile bitiyor:
“Avrupalı dostlarımız şunu bilmeli ki, biz bu yolu bu anlayışla yürümeye devam edeceğiz…”
Acaba Uzun İnce Yol belgeselinin ikinci dönemi mu geliyor?
Evet son cümle buydu…
Tabi buna bakınca soruyorum.
Bu belgeseli ve Cumhurbaşkanı’nın bu kelamlarını, istikametimizin değişmeyeceği konusunda bir garanti olarak mı alalım, bir garanti olarak mı alalım…
Yoksa kapalı kapılar arkasında bu belgeselin ikinci dönemi mu geliyor?
Yani o uzun ince yoldan ayrılıp, bir U dönüşü ile kısa ve kaba bir yola mı giriyoruz?
Vatandaş olarak bu sorunun yanıtını bir yandan umut, bir yandan da telaş ile bekliyorum…