Prematüre bebeklerin yaşadıkları külfetlere dikkat çekmek, toplumda bu hususta şuur seviyesinin artmasını sağlamak hedefiyle dünya genelinde her yıl 17 Kasım “Dünya Prematüre Günü” olarak kutlanıyor.
Sağlık Bakanlığı Halk Sıhhati Genel Müdürlüğü’nden edinilen bilgilere nazaran, olağan gebeliğin mühleti ortalama 40 haftayken, 37 haftadan evvel doğan bebekler “prematüre” olarak kabul ediliyor.
Doğum ne kadar erken olursa bebeğin sıhhatiyle ilgili riskler de o kadar artıyor. 28 hafta altında doğan çok küçük prematüre bebekler en yüksek riskli kümesi oluştururken, 28-31 hafta ortası orta dereceli riskte, 32-26 hafta ortasında doğanlar ise en düşük riskte kabul ediliyor.
Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) ülkelerin prematüre doğum oranlarının yüzde 5-18 ortasında değiştiğini tabir ediyor. DSÖ datalarına nazaran, dünya genelinde yılda 15 milyon bebek prematüre olarak doğarken, 1 milyonun üzerinde bebek bu nedenle 1 yaşını tamamlayamadan hayatını kaybediyor.
Prematüre doğum oranları Türkiye’de de dünyadakine misal bir seyir izliyor. 2021’de doğan 1 milyon 79 bin 842 bebeğin yüzde 12’si prematüre olarak dünyaya geldi. Bu bebeklerin yüzde 88,5’i 32-36 haftalıkken, yüzde 11,5’i de 32 haftanın altında hayata merhaba diyor.
EN KIYMETLİ NEDEN YÜKSEK RİSKLİ GEBELİK
Özellikle organ ve doku sistemleri gereğince gelişmeden dünyaya gelen prematüre bebekler, olağan müddetlerinde doğmuş olan bebeklere nazaran, öğrenme ve davranış bozuklukları, serebral palsi, algısal eksiklik, enfeksiyonlar ve kronik hastalıklar açısından daha yüksek risklere maruz kalıyor.
Prematüre doğumların değerli bir kısmı yüksek riskli gebeliklerden kaynaklanıyor. Ayrıyeten küçük yaşta gebelik, sık aralıklı doğum, yetersiz beslenme ve yetersiz gebelik bakımı, çoğul gebelikler üzere nedenler de prematüre bebek doğurma riskini artırıyor.
Çoğul gebeliklerde de ekseriyetle bebek sayısı arttıkça gebelik mühleti kısalıyor. İkiz bebeklerde 35 haftalık doğum oranı olağandan 2 kat, 33 haftalık doğum oranı 3 kat, 29 haftalık doğum oranı ise 4 kat daha fazla. Türkiye’de çoğul gebelikler yüzde 2,3 oranında görülüyor.
Prematüre doğumun engellenmesinde doğum öncesi bakım, bilhassa riskli gebeliklerin uygun halde takip edilmesi, acil durumlarda gereken müdahalelerin yapılması büyük kıymet taşıyor.
Sağlık Bakanlığı, anne adaylarına, aile hekimlikleri ve hastanelerde doğum öncesi bakım ve takip, tetanosa karşı bağışıklama, destekleyici demir tedavisi, kâfi iyot alımının teşvik edilmesi, istikrarlı beslenmeye yönelik danışmanlık, gebelikteki enfeksiyonların tespit ve tedavisi, kan basıncı denetimi ve emzirme eğitimi üzere birçok hizmeti sunuyor.
İlçe Sıhhat Müdürlükleri, Toplum Sıhhati Merkezleri ya da Sağlıklı Hayat Merkezlerindeki Hamile Bilgilendirme Sınıfları ile hastaneler bünyesindeki Hamile Okulları ile Doğuma Hazırlık ve Danışmanlık Merkezlerinde de isteyen tüm şahıslara doğum öncesi, doğum ve doğum sonrası devirler hakkında takviye olunuyor.
Sağlıklı hamilelik devri ve sağlıklı bebek dünyaya getirebilmek için anne adaylarının itina göstermesi gereken kimi konular bulunuyor.
Bu kapsamda hamilelik düşünüldüğü süreçten itibaren aile tabibi yahut bayan doğum uzmanına nizamlı denetimler için başvurulması, tabibe sıhhat geçmişiyle ilgili bilgilerin hakikat ve eksiksiz verilmesi, gebelik planlandığında ya da fark edildiği andan itibaren en kısa müddette sigara kullanımının bırakılması kıymet taşıyor.
Ayrıca hamilelik periyodunda alkol, uyuşturucu ve bağımlılık yapan unsurları kullanmamak, reçete edilmemiş ilaçlardan uzak durmak, kâfi ve istikrarlı beslenmek, gebelik sürecince sağlıklı kilo denetiminin sağlanması, ağır işlerden ve ağır kaldırmaktan kaçınmak, uzun mühlet ayakta kalmamak, gerilimden uzak durmak, fizikî hareketi ihmal etmemek, nefes teknikleri üzere rahatlama yollarını kullanmak, enfeksiyonları engellemek için ferdî hijyene ve tüketilen besinlere dikkat etmek de sağlıklı doğumun temellerinin atılmasını sağlıyor.
Daha evvel prematüre doğum yapanların hamileliği planlama sürecinden itibaren sıhhat kuruluşuna başvurması, rahim ağzı yetmezliği olanların bayan doğum uzmanlarının yönlendirmeleri doğrultusunda tedavisini yaptırması, kronik hastalığı olan anne adaylarının nizamlı denetimlerini ihmal etmemesi gerekiyor.
HASTALIK OLARAK ALGILANMAMALI
Bebek ve anne adayları için en sağlıklı seçeneğin vaktinde ve olağan doğum olduğu belirtiliyor. Ancak bebeğin sıhhati için kimi riskler oluştursa da erken doğumun hastalık olarak algılanmaması gerekiyor.
Prematüre bebekler de olağan gelişim süreci geçirebilecek üretken ve sağlıklı bir hayat kapasitesine sahipler lakin bu kapasiteyi kendi başlarına harekete geçirme noktasında sıkıntılarla karşılaşabiliyorlar.
Dünyada olduğu üzere Türkiye’de de her geçen gün gelişen bilgi ve teknolojik ilerlemeler, hastanelerde yenidoğan bakımıyla ilgili sunulan hizmetler, prematüre bebeklerin yaşatılması ve sağlıklı bireyler olarak topluma kazandırılmasını sağlıyor.