Geçen çarşamba günü Venedik’in Lido bölgesindeki otelin kapısına geldiğimde beni tatsız bir sürpriz bekliyordu.
Burası 53 yıldır önünde fotoğraf çektirmek istediğim bir yerdi ve kapısının üstünde dev bir zincir ve kilit vardı.
Demir parmaklıkların gerisindeki kısa yola ve sonundaki merdivenlere baktım.
Kafamda 53 yıldır vaktini bekleyen fotoğrafın aynısıydı…
Prof. Aschenbach’ın şapkası ve beyaz grup elbisesi ile o merdivenlerden inişini seyrediyordum.
Sırf bu fotoğraf için onun sinemada giydiğine benzeri bir şapka bile almıştım.
Ama evvel zincirle kapatılmış bu kapının önüne nasıl geldiğimi anlatayım.
53 YIL EVVEL PARİS’TE BİR SİNEMA SALONUNUN ÖNÜ
4 Haziran 1971 günü Paris’in Saint Michel Meydanı…
Bir sinema salonunun önünde kuyrukta bekliyorum…
O gün aylardır beklediğim sinema gösterime çıkıyor.
Bu sinema hayatımda çok değerli yeri olan üç insanı bir ortaya getiriyor.
Alman muharrir Thomas Mann…
İtalyan sinema yönetmeni Luchino Visconti…
Ve İngiliz aktör Dirk Bogard…
İşte o gün Visconti’nin “Venedik’te Ölüm” sineması gösterime giriyor.
KUYRUKTA BEKLERKEN YANDAN ŞAHANE BİR MÜZİK GELMEYE BAŞLIYOR
Bilet için sırada beklerken, bu üç isme bir dördüncüsü daha ekleniyor.
Yan taraftaki plakçıdan olağanüstü bir müzik sesi geliyor.
Arkamdaki genç öğrenciye, “Yerimi koruyabilir misin” deyip, plakçıya giriyorum ve çalan müziğin ne olduğunu soruyorum.
Mahler’in “Ölmüş Çocuklar Şarkısı” isimli parçasıymış.
Dame Janet Baker söylüyormuş.
Arya denilen müzik o gün o an hayatıma girdi.
MAHLER’İ VE HAYATIMIN EN KIYMETLİ MÜZİĞİNİ O SİNEMADA KEŞFEDİYORUM
Biraz sonra sinema başladığında bu sefer Mahler sinemanın dördüncü ismi olarak başıma kazınıyor.
İlk sahnede romanın kahramanı Alman profesör bir vaporettonun içinde Louis Vuitton üslubu valizlerin ortasında Venedik’e girerken fonda Mahler’in Beşinci Senfonisinin Adaggieto kısım çalıyor.
Böyle bir sinema, bu türlü bir müzik ve bu türlü bir sahne…
O GÜN KARAR VERİYORUM BİR BURJUVA OLARAK ÖLECEĞİM
O gün hayatımda çok değerli bir şey değişti…
İzmir’in Kahramanlar Mahallesi’nde bir matbaa emekçisinin çocuğu olarak doğmuştum.
Bir burjuva olarak ölecektim…
Yani Türkiye’de önüne gelen herkese “Dönek” etiketini yapıştıranlardan biri bir gün bana “Ne vakit dönek oldun” diye sorarsa, onun anlayacağı lisandan “Ben 4 Haziran 1971 günü dönek oldum” diyebilirim…
CAMUS’NUN YABANCI’SINDAN SONRA BENİ EN ÇOK ETKİLEYEN ROMAN
Venedik’te Mevt sineması Thomas Mann’ın birebir isimli novellasından çekilen bir sinema.
Bana nazaran “Tonia Kröger” isimli nouvellasından da izler taşır.
İlk gençliğimde beni çok etkileyen kitap Albert Camus’nun “Yabancı” romanıydı.
Yirmili yaşlarımda da “Venedik’te Ölüm” romanı ve sineması etkiledi.
SALONDAN ÇIKARKEN ALDIĞIM İKİNCİ KARAR
Filmin büyük kısmı Orta ve Kuzey Avrupa aristokrasisinin yaz tatillerini geçirmek için geldiği Venedik’teki “Grand Hotel des Bains’de” geçiyor.
O gün sinema salonundan çıkarken kendi kendime ‘Bir gün gidip bu otelde kalacağım ve Prof.. Aschenbach’ın oturduğu ve öldüğü o şezlonga oturup fotoğraf çektireceğim” demiştim.
Aradan 53 yıl geçti…
Geçen çarşamba günü o otelin zincirlenerek kapatılmış kapısının önüne geldiğimde gerimde işte bu türlü yarım asırlık küçük bir şahsi tarih vardı.
ARİSTOKRASİNİN 1900’DE İNŞA EDİLMİŞ SAYFİYE OTELİ
Grand Hotel des Bains, 1900 yılında inşa edilmiş ve Avrupa’nın eski aristokrasisi ile yeni burjuvazisini ağırlayan aristokratik bir sayfiye oteli…
Thomas Mann 1911 yılında Venedik’e geldiğinde bu otelde kalmış.
Rus balesinin yaracısı Sergei Diagilov 1929 yılında bu otelde ölmüş.
Otel 2010 yılında bir gayrimenkul şirketi tarafından satın alınıp kapatıldı.
Buraya lüks rezidanslar yapılacağı açıklandı.
Ancak o günden beri bir nostalji enkazı olarak kapalı duruyor.
Sanki mevtini bekleyen hayalet bir bina burası şimdi…
Visconti bu sinemada oteli inanılmaz bir Rönesans estetiği ile sinematografik bir müzeye çevirdi.
YOLDA GÖRDÜĞÜM MARIA CALLAS ENSTALASYONU
Çarşamba sabahı San Marco meydanından bir tekneye binip Lido bölgesine gittim.
Aradığım otele hakikat yürürken bir binanın bahçesinde karşıma Maria Callas’ın dev bir enstalasyonu çıktı.
Meğer burası Callas’ın Venedik’te kaldığı Ausonia Palace oteliymiş.
Tabi ki önünde bir hatıra fotoğrafı çektirdim ve yoluma devam ettim.
KİLİTLİ KAPININ ARDINDAKİ VAZİFELİ: “YETKİM BU KADAR”
Demir kapının dışından hüzünlü bir halde bakarken içerden bir vazifeli belirdi.
Kendisine öykümü anlatıp, içeri girip giremeyeceğimi sordum.
“Size yalnızca bu kapıyı açıp, merdivenlere kadar gitme müsaadesi verebilirim. Bütün yetkim bu kadar” dedi.
Kilidi açtı ve bahçeye girdim.
Merdivenlere oturdum.
On dakika kadar geçmişimle baş başa kaldım.
SİZİN ARADIĞINIZ ŞEZLONG BURADA DEĞİL TAM KARŞINIZDA
Teşekkür edip ayrılırken beni çok şaşırtan bir şey söyledi.
“Otel kapalı lakin plajı açık oraya gidip bir kahve içebilirsiniz. Aradığınız asıl şey orada…”
Gözlerim fal taşı üzere açıldı.
“Nasıl yani!” dedim. “Filmin asıl sahnelerinin geçtiği o plaj otelin art tarafında değil mi?”
“Hayır, yolun karşı tarafında” dedi.
Geri dönüp baktım ve ilerde ağaçların gerisinde 53 yıldır başımdan gitmeyen o plajı gördüm.
Neredeyse sinemadakinin birebiri üzere duruyordu.
NİHAYET 53 YILDIR BEKLEDİĞİM ŞEZLONGA OTURUYORUM
Yolu geçtim, plaja geldim.
Prof. Aischenbach’ın oturduğuna çok benzeri bir şezlongda denize yanlışsız oturdum.
Tadzio güya biraz denize yanlışsız kolunu uzatıp duruyordu.
Arkamda Grand Hotel des Bains’in ezbere bildiğim silüeti.
Hayatımın 53 yılını düşündüm.
Bugüne kadar oturduğum hiçbir koltuk bana bu kadar âlâ gelmemişti.
İnsana güçsüzlüğün kudretini hissettiren bir koltuktu bu.
50 YILDIR NERELERDE OTURMAK İÇİN NERELERE GİTTİM
Hemingway’in kedilerini görmek ve yatağının başında oturmak için Key West’e gittim.
Shelley’in Roma Protestan mezarlığında yattığı yerde dakikalarca şiir okudum.
Kafka’nın konutunda hepimizin birer böceğe dönüşüp hayalet mahkemelerde nasıl yargılandığımızı anlamaya çalıştım.
Jim Morrison’un Pere Lachaise’deki mezarının başında ‘Riders on the Storm” dinledim.
Wagner’in Bayreuth’daki konutunda, onun piyanosunun başına oturup, Allahın bana bahşetmediği enstrüman çalma eksikliğimin hüznünü yaşadım.
Ama hiçbiri Venedik’te Mevt sinemasının son sahnesindeki bu şezlongda oturduğum o 10-15 dakika kadar beni alıp götürmedi beni.
BAZILARIMIZ İÇİN ÇOK MARJİNAL BİR LÜKS OLABİLİR BU DUYGU
Bazılarımız için anlaşılmaz bir marjinalliğin, anlaşılmaz hatta şımarıkça bir lüksü kabul edilebilir.
Ama hepimiz insanız ve hepimizin içinde yalnızca kendimize ilişkin çok şahsi mahrem odalar var.
Orada kendi başımıza neler yaşadığımızı öbür kimse anlayamaz.
Anlatmaya ve anlamalarını beklemeye de ne gerek ne de hakkımız var.
Ama o küçücük “Şeyler” bizlere koskoca bir hayatı anlatabilir.
53 yıldır beklediğim bir fotoğraf karesine nihayet girdim o gün…
Benim için çok önemliydi…
İKİNCİ YAZI
GÜNEŞTEKİN’İN VENEDİK’TEKİ PALAZZOSUNUN TAM ADRESİ NE
Grand Hotel des Bains’deki 53 yıllık meditasyonumu tamamladıktan sonra Venedik’e döndüm.
Sırada Sanatçı Ahmet Güneştekin’in Venedik’te aldığı palazzoyu ziyaret vardı.
Daha evvel fotoğraflarını görmüştüm, artık içini gezecektim.
İlk izlemim şu:
Tahminimden çok daha merkezi bir yerdeymiş.
Nasıl gidiliyor size tanım edeyim.
SAN MARKO’DA VİVALDİ KİLİSESİNİN YANINDAKİ KANALDAN GİRİN BİRAZ İLERDE
Bir kanal taksisi ile San Marco Meydanı’ndaki Santa Maria della Visitazione Kilisesinin yanındaki kanaldan içeri yanlışsız girdik.
Burası Vivaldi Kilisesi olarak da biliniyor.
Vivaldi hayatının 40 yılını burada geçirmiş ve en kıymetli yapıtlarını burada yazmış.
Biraz ilerledikten sonra üçlü bir kanal ayırımına geliyorsunuz.
Güneştekin’in aldığı palazzo işte tam burada üç kanalın ortasında yer alıyor.
Binanın 5 girişinden dördü kanallara açılıyor.
Biri de gerideki yola.
D’ANNUNZIO ROMANINDAN ÇIKMIŞ MEŞHUR BİR PALAZZO
Binanın ismi “Palazzo Gradenigo”.
Binanın Venedik tarihinde kıymetli bir yeri var.
Akdeniz’in bu çok kıymetli ticaret kentine üç yönetici çıkarmış bir aileye ilişkin.
Avusturya Arşidükü Frederick bu binada yaşamış ve ölmüş.
İtalya’nın en kıymetli şairlerinden Gabriele d’Annunzio’nun ‘Il Fuçio’ romanındaki kimi yerlere da esin kaynağı olduğu söyleniyor.
Henüz doğrulatamadığım bir söylentiye nazaran ünlü müzisyen Wagner vefatından evvel geldiği Venedik’te bu palazzoda bir davete katılmış.
BİNAYI VENEDİK’İN EN KIYMETLİ MİMARLARINDAN BİRİYLE GEZİYORUM
Şanslıyım zira binayı Venedik’in en ünlü mimarlarından biri olan Alberto Torsello ile geziyoruz.
İki gün boyunca Venedik’te dolaşırken, restore edilmekte olan üç kıymetli tarihi binanın üzerindeki pankartlarda mimar olarak onun ismini gördüm.
Venedik’in çok kıymetli tarihi binalarının onarımını o yapmış.
Ünlü Teatro Italia’nın onarımı ona ilişkin.
Ayrıca artık Four Seasons idaresine giren ünlü Danieli otelinin onarımını da o yapıyor.
Şimdi Güneştekin’in bir sanat merkezi haline getireceği Gradenigo’nun iç dizaynını da o yapacak.
BEŞİNCİ KAT PENCERESİNDEN GÖRDÜĞÜMÜZ MANZARA
Beş katlı bina çok etkileyici.
600 yıllık geçmişine karşın çok sağlam biçimde duruyor.
Ahmet Güneştekin, mimar ve ben üçümüz beşinci katın penceresinden şahane Venedik panoramasını seyrettik.
Bana etraftaki bütün değerli binaları ve tarihini çok hoş öykülerle anlattı.
Kanalın ucunda ünlü Murano adasının istikametinde hayli ilerde birçok ünlünün yattığı San Michele adası görünüyordu.
Ezra Pound, Igor Stravinsky, Rus Balesinin kurucusu Sergei Diagilev ve daha öteki ünlü insan orada yatıyor.
ZOR BİR SATIN ALMA SÜRECİ TAMAMLANDI
Bazıları Ahmet Güneştekin’in burayı kiraladığını sanıyor.
Oysa satın almış.
Venedik’te bugün artık kalan son 3 palazzodan biriymiş.
Birini de ünlü sanatçı Anish Kapoor almış ve atölyesi yapmış.
Tabi değerli palazzonun Türkiye’den gelen bir sanatkara verilmesi o denli pek kolay olmamış.
Karar askıya çıkarılmış ve halka sorulmuş.
Uzun bir süreçten sonra satın alma süreci tamamlanmış.
2026’DA AÇILMASI PLANLANIYOR
Gerçekten etkileyici bir bina.
Mimara iç onarımın ne vakit tamamlanabileceğini sordum.
“Gerekli müsaadelerin alınmasına bağlı” dedi.
Ama iki yıl içinde tamamlanacağını varsayım ediyorlar.
Ahmet Güneştekin’in planı da burayı 2026’da açmak.
Türkiye’den bir sanatkarın bu türlü bir işi başarması insanı etkiliyor.
Burası Türkiye’nin öteki sanatkarları için de global dünyaya açılış kapısı haline gelecek.
Umarım işin büyüklüğüne uygun bir açılış olur ve Türkiye de devlet olarak bunun ne manaya geldiğini anlar.
ÜÇÜNCÜ YAZI
YUNANLI BİR ŞEFİN ZİYADESİYLE HAK ETTİĞİ İKİ MICHELIN YILDIZ
Bu ortada son gece harikulâde bir restoranda yemek yedik.
Son vakitlerde Michelin yıldızlı restoran yorgunuyum.
Artık Akdeniz mutfağı ve yemekleri daha önde geliyor benim için.
Ancak Paris’teki Palais Royal restoranın şefi Philip Chronopoulos bir şubesini de Venedik’te açmış.
Güneştekin Paris’tekini çok beğenmiş gidelim dedi.
Gerçekten inanılmaz bir restoran.
Bizim buralara da ilişkin bir Yunan ve Ege mirası her tabağın bir kenarında bize kendini hatırlattı.
Son yıllarda güzelce yorulan Michelin hafızamı tekrar canlandırdı.
Tadım menüsü yeniden ilgi alanıma girdi.
Venedik’teki şef, Paris’teki Chronopoulos’u hiç aratmadı.
Çok âlâ bir uygulama şefi…
DÖRDÜNCÜ YAZI
SAN CLEMENTE ADASINDA KALMANIN GÜZELLİĞİ
Kaldığım San Clemente adasındaki Kempinski Oteli tekrar mükemmeldi.
Venedik Sinema Festivali’nin bitmesine karşın otel doluydu ve orta yaş üstü düzgün bir konuk profili her adımda kendini hissettiriyordu.
Ada Venedik’in merkezi sayılan San Marco meydanına tekne ile 6-7 dakika uzaklıkta.
Her 50 dakikada bir tekne var.
Bahçesi harikulâde.
Dört yıl evvel kalmıştım, bahçedeki sanat yapıtı ve heykel sayısı hayli artmış.
Otelin sahibi bir Türk aile.
Permak Şirketler Grubu’nun kurucusu Selim Uyar Türkiye’de iş etraflarının yakından tanıdığı başarılı bir iş insanı.
Kendisi yoktu ancak eşi Sevim Uyar ve oğlu Buyruk Uyar oradaydı.
Bol bol Venedik muhabbeti yaptık.
Üç günlük Venedik seyahatim benim açımdan işte bu türlü çok yüklü ve varlıklı geçti.